Richard Deacon. SOME TIME

Met trots stelt het Middelheimmuseum SOME TIME voor, een solotentoonstelling met werk van Brits kunstenaar Richard Deacon. De tentoonstelling telt 31 werken, zowel monumentale werken als kleinoden, die op verschillende plekken in het museumpark getoond worden. Een centrale plaats binnen de tentoonstelling wordt ingenomen door Deacons Never Mind, een sleutelwerk uit de museumcollectie dat in 1993 verworven werd en dat gerefabriceerd werd in roestvrij staal.

Veerkracht en experiment

Richard Deacon (Verenigd Koninkrijk, 1949) noemt zichzelf een fabricator, iemand die de veerkracht van materialen, taal en de betekenis van objecten tot het uiterste wil testen. Zijn fascinatie voor de mogelijkheden van de meest diverse materialen zoals hout, textiel, staal, papier, leer, marmer, klei, vinyl, golfplaat, karton of pvc stuwt hem van het ene werk naar het volgende, met een ontzagwekkend oeuvre als resultaat. Telkens opnieuw buigt hij de wetten van het onverenigbare tot complexe, ‘stromende’ vormen en figuren die chargeren en terugplooien, klimmen en neerzijgen. Door de lijm, de metalen verbindingsstukken, de bouten of de lasnaden zichtbaar te laten, wordt ook de toeschouwer constant attent gemaakt op dat maakproces, zoals bijvoorbeeld bij zijn tunnels van gevlochten multiplex, I Remember 1 (2012) en I Remember 3 (2013). Deacons werken ontstaan vanuit een gelijkheidsprincipe: zijn interesse beperkt zich niet louter tot kunst, maar ook tot wat de mens vervaardigt om zich met de wereld te verbinden. Deacon nodigt ons uit om alles om ons heen beter te observeren: zowel kunst als niet-artistieke fenomenen.

“Richard Deacon behoort tot de generatie kunstenaars die de relevantie en het belang van beeldhouwkunst voorop zijn blijven stellen, juist binnen de context van een steeds complexer wordende verhouding tussen materialiteit en concept.” (Sara Weyns, Directeur Middelheimmuseum)

Variaties

De tentoonstellingsfocus ligt vooral op ‘variaties’  – misschien wel hét handelsmerk van Deacon – zoals onder meer wordt geïllustreerd met de selectie van zes van de 33 werken uit de Infinity-reeks,  de Some More for the Road-serie (2007) en Alfabet U, Y en Z (2015). Dat het begrip 'variatie' als een sleutel wordt gebruikt in zowel de wiskunde, de muziek als de biologie geeft aan dat het een belangrijk instrument is in onze menselijke gereedschapskist waarmee we proberen vat te krijgen op en betekenis te geven aan onze werkelijkheid. Door het opnieuw vervaardigen, of het toepassen van een logische en consequente reeks spelregels op een zelfde basis of beginsituatie, verlegt de kunstenaar telkens opnieuw een grens, voegt hij nieuwe betekenismogelijkheden toe. Ook de titel SOME TIME verwijst naar dat voorlopig karakter. Of naar een korte tijdsspanne: de dingen zijn maar even wat ze zijn. Of: het duurt nog even voor ze hun ideale vorm hebben.

Oude en nieuwe perspectieven

In 1993 - Antwerpen is culturele hoofdstad - zet de Middelheimcollectie resoluut een stap richting hedendaagse kunst.  Never Mind is een van de sleutelwerken die dat jaar worden aangekocht. Vierentwintig jaar later gaat Deacon in samenwerking met het Middelheimmuseum over tot een ‘refabricatie’ van het werk. Refabricatie – ook een vorm van variatie – is een bij het publiek weinig gekende artistieke strategie, maar een die voor zowel kunstenaar als museum boeiende nieuwe mogelijkheden schept. Het is tegelijk een herneming én een nieuw perspectief op de toekomst, tegelijk de terugkeer of de kopie van een oud element én de innovatieve creatie van een nieuw werk. Never Mind werd ontdaan van de houten strips en het originele metalen geraamte met metalen voet werd gerestaureerd en opnieuw bekleed, dit keer met roestvrij stalen strips.

De kracht van taal

Deacon hecht evenveel belang aan taal als aan de materialiteit van zijn werken. Spraak en taal zijn een belangrijk kenmerk van wat ons menselijk maakt. Bovendien zijn ze een product van een uitwisseling, opgebouwd uit een verbinding tussen twee (of meer) individuen. De betekenis die wij geven aan de wereld en de dingen om ons heen, is een sociale aangelegenheid. Het is een kwestie van ideeën uitwisselen, open staan voor een ander perspectief, het interpreteren van de context waarin die uitwisseling tot stand komt. Betekenis (het ‘wat is het?’), en dus ook de betekenis van een kunstwerk, is geen vast gegeven voor Deacon, maar iets dat actief gemaakt en opgebouwd moet worden, stukje voor stukje en telkens opnieuw. En dus is het iets wat maar even - ‘Some Time’ - stand houdt.  In zijn vroegste werk maakt (gesproken en geschreven) taal een belangrijk deel uit van de performances die hij uitvoert en documenteert. Later gebruikt hij taal op een speelse manier door via de titel de betekenis van een werk te suggereren. Of net verschillende (vaak contradictorische) opties voor interpretatie voor te stellen. Deacon is ook een begenadigd auteur en leraar. Zijn essays over zijn werk en dat van andere kunstenaars werden veelvuldig gepubliceerd. Als leraar is hij verbonden aan enkele van de meest prestigieuze kunstacademies van Europa. 

Naar aanleiding van de tentoonstelling wordt een limited edition 10 inch vinylplaat uitgebracht, evenals een publicatie met bijdragen van Gwynne Ryan, Henk Visch en Richard Deacon, Bart De Baere en Charles Esche, Iris Kockelbergh en Sara Weyns.

"Uiteraard zijn we bijzonder trots op dit project. Het Middelheimmuseum werkt al jaren nauw samen met grote namen uit de internationale kunstwereld, met kunstenaars die de westerse beeldende en beeldhouwkunst markeren. Met deze solotentoonstelling zet het Middelheim die traditie voort. Of zeg maar verder. Want Richard Deacon is een kunstenaar buiten formaat." (Caroline Bastiaens, schepen voor cultuur, economie, stads-en buurtonderhoud, patrimonium en erediensten)